Znamy wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych na terenie budowy szkoły podstawowej nr 2 w Plewiskach. Badania były kontynuacją prac prowadzonych w tym miejscu od początku budowy szkoły w 2015 r.
Na przełomie czerwca i lipca na terenie projektowanych: placu zabaw, boiska i bieżni przy szkole przeprowadzone zostały badania archeologiczne, które objęły powierzchnię 31,6 arów. Zarysy obiektów archeologicznych były dobrze widoczne na tle calca, który stanowiła pomarańczowo-żółta glina.
W trakcie prowadzonych prac zarejestrowano 53 obiekty archeologiczne, pozyskano 2362 fragmenty ceramiki, 1665 kości zwierzęcych pokonsumpcyjnych, 162 bryłki polepy, 5 odłupków krzemiennych, 4 kabłączki skroniowe, 11 haków żelaznych, 2 przęśliki gliniane, 5 noży żelaznych, 2 rozcieracze kamienne, 6 gwoździ żelaznych, fragment ostrza siekiery, grot żelazny, sierp żelazny, 81 fragmentow dysz glinianych, 2 żużle z wnętrza ich. Znaleziono również 1192 bryłki żużlu oraz rudy żelaza.
Zarejestrowane obiekty należy łączyć z osadnictwem wczesnośredniowiecznym.
Na stanowisku w przeważającej mierze występowały jamy o bliżej nieokreślonej funkcji. Drugą grupę pod względem liczebności stanowiły jamy posłupowe. Sporą grupę obiektów stanowiły paleniska. Odkryto również kilka półziemianek o nieznanym przeznaczeniu. Możliwe, że jeden z obiektów pełnił funkcję mieszkalną.
Znaleziska mogą potwierdzić tezę, że na stanowisku odkryto osadę, tzw. rudników, gdzie zajmowano się jedynie pozyskiwaniem żelaza. Wydaje się, że zbadana część stanowiska miała charakter osadniczy i stanowiła zaplecze gospodarcze dla ludności zajmującej się pozyskiwaniem żelaza z rudy darniowej.
Określenie chronologii śladów umożliwia liczny materiał ruchomy. Materiał ceramiczny pozyskany z wnętrza obiektów ma charakter bardzo jednorodny, fragmenty skorup pochodzą z naczyń całkowicie obtaczanych na kole garncarskim. Motywy zdobnicze występujące na naczyniach są zestandaryzowane. Ornament występuje w postaci dookolnych żłobków, niekiedy z wielokrotną kombinacją linii falistych wykonanych kilkuzębnym grzebieniem, znajdujących się w górnej partii brzuśca. Występują również w połączeniu z ukośnymi lub soczewkowatymi nacięciami. Ceramikę można datować od połowy XII do połowy XIII w. Materiałem pozwalającym na uściślenie datowania są odkryte dwa kabłączki skroniowe. Pojawił się one w XII w. i używane były do początku XIV w. Na podstawie materiału można wnioskować, że osada zlokalizowana w pobliżu Plewisk mogła funkcjonować od połowy XII do połowy XIII w., ze szczególnym uwzględnieniem 1 połowy XIII w.
Pierwsza wzmianka o wsi w źródłach pisanych pojawiła się w dokumencie Władysława Odyńca z 1237 roku. W 1335 roku nastąpiła lokalizacja wsi Plewyscze na prawie niemieckim, na obszarze 4 łanów sprzedanych przez biskupa Jana Łodzię braciom Pawłowi i Michałowi. Nowe informacje pozyskane z wykopalisk przeprowadzonych w 2017 roku, mogą potwierdzić tezę wysnutą na podstawie poprzednich badań, że wzmianka z 1237 roku dotyczy znalezionej osady. Badania w obecnym roku potwierdzają również tezę, że osada ma swoją kontynuację w stronę torów kolejowych. Możliwe jest, że w tej części znajdowała się część mieszkalna lub związana z dalszą obróbką żelaza.
