Wysokość alimentów to kwestia, która budzi wiele pytań, zwłaszcza w kontekście rozwodów i separacji. Zależy ona od wielu czynników, w tym usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz możliwości majątkowych i zarobkowych rodzica. Sąd, ustalając alimenty, bierze pod uwagę nie tylko bieżące wydatki, ale także potencjalne zdolności finansowe zobowiązanego. W artykule wyjaśniamy, jak dokładnie sąd ustala kwotę alimentów oraz co może wpływać na jej zmianę w przyszłości.

Obowiązek alimentacyjny polega na obowiązku dostarczania środków utrzymania i wychowania. W przypadku dzieci jest on najszerszy. Po rozwodzie sąd ustala, czy i w jakiej wysokości są należne. Na wymiar alimentów wpływa kilka czynników. Wyjaśniamy, od czego zależy ich wysokość.

Jak wskazują prawnicy z Kancelarii Adwokackiej Gajda & Kubik z Poznania, na wysokość alimentów wpływają zarówno usprawiedliwione potrzeby dziecka, jak i majątkowe możliwości rodzica, które są szczegółowo badane przez sąd podczas postępowania. Oznacza to, że każda sprawa wymaga indywidualnej oceny sytuacji rodzinnej oraz możliwości finansowych zobowiązanego ale też usprawiedliwionych potrzeb małoletniego.

Co to są alimenty?

Obowiązek alimentacyjny to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Obciąża krewnych w linii prostej (zstępnych – dzieci, wnuki itd. i wstępnych – rodziców, dziadków itd.) oraz rodzeństwo.

Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem. Jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych, do jego wykonania są zobowiązani bliżsi stopniem krewni przed dalszymi. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.

W praktyce do świadczeń alimentacyjnych najczęściej są zobowiązani rodzice. Obowiązek dotyczy dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Jakie czynniki mają wpływ na wysokość alimentów?

Ustawodawca w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym ustanowił zasady dotyczące ustalania kręgu osób obowiązanych do alimentacji oraz ustalania ich wysokości. Pamiętaj, że występując o zasądzenie alimentów na dziecko, musisz wskazać żądaną kwotę świadczenia. Aby orzeczenie uwzględniło Twoje roszczenie, kwota alimentów musi spełniać szereg kryteriów, o których mowa w niniejszym artykule. Przy ich wyliczaniu pod uwagę bierze się przede wszystkim usprawiedliwione potrzeby dziecka i możliwości majątkowe oraz zarobkowe rodzica. Sąd uwzględnia także w jakim zakresie dany rodzic osobiście sprawuje opiekę nad dzieckiem, co także ma wpływ na zakres jego obowiązku alimentacyjnego. W przypadku alimentów na innych krewnych obowiązują analogiczne zasady.

Usprawiedliwione potrzeby dziecka

Wysokość alimentów musi przede wszystkim odpowiadać usprawiedliwionym potrzebom dziecka. Chodzi więc o takie wydatki, które są dla niego niezbędne do utrzymania lub wychowania. Uwzględnieniu nie będą więc podlegać wszystkie wydatki na dziecko.

Ustalenia usprawiedliwionych potrzeb dziecka na potrzeby postępowania o alimenty dokonuje np. poprzez sporządzenie spisu, w którym wskazane zostaną koszty utrzymania. W zestawieniu powinny znaleźć się przede wszystkim koszty jedzenia, mediów, leczenia, ubioru, dodatkowych zajęć czy rozrywki. W odpowiedzi na pozew o alimenty poszczególne wydatki mogą być zakwestionowane przez rodzica.

Majątkowe i zarobkowe możliwości rodzica

Usprawiedliwione potrzeby dziecka nie są jedyną przesłanką braną pod uwagę przy ustalaniu wysokości alimentów. Istotne są też możliwości majątkowe i zarobkowe rodzica.

Chodzi przede wszystkim o to, jakie zobowiązany ma oszczędności, ruchomości, nieruchomości itd. W zakresie zarobków sąd bada nie tylko, jakie dochody ma zobowiązany, ale przede wszystkim ocenia możliwości zarobkowe, biorąc pod uwagę np. wykształcenie, wiek, miejsce zamieszkania, poziom bezrobocia czy możliwości przekwalifikowania. W praktyce może się więc okazać, że mimo że rodzic uzyskuje dochody w wysokości 5000 złotych, sąd oceni jego możliwości zarobkowe na 8000 złotych i na tej podstawie oceni zasadność wnioskowanych alimentów. Sąd winien wziąć także pod uwagę tzw. zasadę równej stopy życiowej, tj. by dziecko żyło na takim samym poziomie, jak rodzic oraz by w tym zakresie nie dochodziło do rażącej dysproporcji.

Ustalenie wysokości alimentów przed sądem

Podczas ustalania wysokości alimentów sąd bierze pod uwagę przede wszystkim usprawiedliwione potrzeby dziecka. Z punktu widzenia prawa rodzinnego istotne jest, aby na skutek rozwodu rodziców sytuacja małoletniego nie uległa znaczącemu pogorszeniu.

Jeśli okaże się, że niezbędne dla prawidłowego rozwoju potrzeby dziecka ustalone przez sąd są wyższe niż dochody rodzica, sąd może tak czy inaczej zasądzić wyższe alimenty. Podobnie sytuacja wygląda, gdy w drodze ustaleń sąd oszacuje, że rodzic mógłby uzyskiwać wyższe dochody. Dla zobowiązanego będzie to znak, że powinien poczynić większe starania zarobkowe.

Ile wynoszą średnie alimenty?

Mimo że pojęcie średnich alimentów pojawia się czasami w opinii publicznej, to w praktyce sądów nie można o nich mówić. W każdej sprawie wysokość świadczenia ustalana jest indywidualnie na podstawie sytuacji rodziny. Nawet jeśli zasądzane kwoty są podobne, to nie wynika to z trendów orzeczniczych, a jedynie podobnych potrzeb dzieci w danym wieku. Niebagatelne znaczenie mają także koszty życia, które statystycznie w mniejszych ośrodkach są nieco niższe, niż w dużych miastach.

Czy można zmienić wysokość alimentów?

Pamiętaj, że wysokość alimentów może być zmieniona w przyszłości. Chodzi o sytuację, w których zmienią się kryteria, które były brane pod uwagę przy ustalaniu ich wysokości. Jeśli potrzeby dziecka się zwiększą w sposób usprawiedliwiony, możesz wnosić o podwyższenie alimentów. Czynnikiem uzasadniającym zmniejszenie wymiaru alimentów może być też zmniejszenie możliwości zarobkowych rodzica, np. na skutek doznanego wypadku czy choroby.

Jak długo trzeba płacić alimenty?

W wyroku zasądzającym alimenty sąd nie określa czasu trwania takiego obowiązku. Wszystko dlatego, że obowiązek ten trwa tak długo, jak długo istnieją uzasadnione potrzeby. Jeśli dziecko podejmie pracę i zacznie uzyskiwać dochody, które pozwolą mu na utrzymanie, możesz wnosić o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego obowiązku alimentacyjnego. Rodzic może być jednak zobowiązany do płacenia alimentów również po ukończeniu przez dziecko 18 lat, np. gdy potomek kontynuuje na studiach dziennych