80. lat temu, dokładnie 13 października 1939 roku, Niemcy rozpoczęli w Lasach Palędzko – Zakrzewskich masowe mordy ludności cywilnej. To była zaplanowana akcja tzw. Intelligenzaktion, którą Niemcy przygotowali jeszcze przed wybuchem II wojny światowej.
Unicestwienie Wielkopolan miało na celu zgermanizowanie samej ziemi w tzw. „Kraju Warty”, bez Polaków, którzy udowodnili przez lata zaborów i w r. 1918, że nigdy nie wyrzekną się Polski i praw do Ziemi Ojców.
Aresztowanych Polaków przywożono najpierw do pierwszego w Polsce obozu koncentracyjnego – Fortu VII, gdzie poddawano ich strasznym torturom. Stamtąd wywożono ich do lasu – ciężarówkami; mimo wyjątkowo mroźnej zimy w samych tylko koszulach, powiązanych drutem kolczastym, pokrwawionych. Wchodzili do wykopanego dołu, gdzie – jak w Katyniu – zabijano ich strzałem w tył głowy. Tylko w lasach palędzko – zakrzewskich śmierć poniosło ok. 13 tysięcy polskich patriotów – naszych ojców i matek. To oni wcześniej wywalczyli wolność i niepodległość w Wielkopolsce, spowodowali przyłączenie Wielkopolski do macierzy oraz budowali II Rzeczpospolitą. Mordowani byli: nauczyciele i profesorowie akademiccy, samorządowcy i działacze społeczni, właściciele ziemscy, lekarze, studenci, przedsiębiorcy, duchowni, Powstańcy Wielkopolscy, harcerze. Byli tam zwykli obywatele polscy, którzy narazili się mieszkającym w Wielkopolsce Niemcom i każdy, kogo Niemcy uznali za polskiego patriotę.
Społeczeństwo lokalnie upamiętnia zbrodnie, m.in. co roku w listopadzie odbywa się msza św. w Kwaterze Siedmiu Grobów, zapalamy Znicz Pamięci.
– Jako wójt gminy Dopiewo w roku 2013/2014 (na 75 rocznicę pierwszych egzekucji) zrealizowałam razem ze szkołami roczny projekt historyczny „Wspólna [Hi]storia, Pamięć i Przyszłość. 75 rocznica wybuchu II wojny światowej”, w wyniku którego uczniowie wszystkich szkół udokumentowali wiele wspomnień mieszkańców z okresu II wojny światowej – mówi Zofia Dobrowolska, prezes Stowarzyszenia Miłośników Dopiewca – Sami Swoi, koordynator projektu. – Projekt uwieńczony został wydaniem książki „Pamięć i Przyszłość. Gmina Dopiewo w okresie II wojny światowej”.
W bieżącym roku gmina Dopiewo upamiętniła ofiary 1 września m.in. nadaniem nazwy dla ronda w Zakrzewie „Rondo im. Ofiar Pomordowanych w Lasach Zakrzewsko – Palędzkich z okresu II wojny światowej”.
W styczniu 1918 r. Stowarzyszenie Miłośników Dopiewca – Sami Swoi złożyło do IPN w Warszawie – na ręce Prezesa dra Jarosława Szarka – wniosek o wznowienie śledztwa w Lasach Zakrzewsko – Palędzkich celem ustalenia ilości i tożsamości ofiar (spośród ok. 13 tysięcy pomordowanych znamy zaledwie 4 nazwiska).
W 80. rocznicę pierwszych mordów w Lasach Zakrzewsko – Palędzkich (która dokładnie przypada 13 października), Stowarzyszenie Miłośników Dopiewca – Sami Swoi zorganizowało pierwszy Marsz Pamięci Ofiar Pomordowanych w Lasach Palędzko – Zakrzewskich pod nazwą „19 X 2019 – Katyń Zachodu w Lasach Palędzkich”.
DLACZEGO? Uznaliśmy, że CZAS NA intensywne DZIAŁANIA, które odbiją się echem w całej Polsce i spowodują, że rozpocznie się rzeczywisty proces przywracania Pamięci, Poszanowania i Godności, PRAWDY HISTORYCZNEJ i TOŻSAMOŚCI POMORDOWANYCH POLAKÓW.
Organizacji Marszu Pamięci przyświecał nadrzędny cel ujawnienia i upublicznienia PRAWDY o gehennie Wielkopolan, na których wyrok Niemcy wydali już przed II WŚ. Stwierdziliśmy, że nadszedł czas na ujawnienie zbrodni niemieckich na Polakach, w niespotykanym dotąd rozmiarze i okrucieństwie oraz położenie kresu fałszywej narracji relatywizowania historii II WŚ – pomówień krzywdzących Naród Polski w kwestii przypisywania Polakom współwiny za zbrodnie niemiecko – austriackie.
Projekt Stowarzyszenia Miłośników Dopiewca – Sami Swoi wsparli: Stowarzyszenie Rodzin Polskich Ofiar Obozów Koncentracyjnych oraz Instytut Pamięci Narodowej w Poznaniu, Stowarzyszenie im. Wojciecha Bogusławskiego i Wielkopolski Związek Oficerów Rezerwy RP im. Józefa Piłsudskiego.
Honorowy Patronat na Obchodami objął Prezes IPN w Warszawie – dr Jarosław Szarek.
„19 X 2019 r. KATYŃ ZACHODU W LASACH PALĘDZKICH” – JAK PRZEBIEGŁY OBCHODY …
W Marszu Pamięci od Gajówki w Zakrzewie do Kwatery Siedmiu Grobów wzięły udział delegacje – patrioci ze stowarzyszeń, harcerze różnych formacji oraz osoby prywatne. Towarzyszyła nam flaga Powstania Wielkopolskiego – symbol naszej niepodległości wywalczonej w 1918/1919 roku przez Powstańców Wielkopolskich, którzy znaleźli się wśród Ofiar Lasów Palędzkich. ORZEŁ PIASTOWSKI wpisany w flagę powstańczą towarzyszył nam do końca Obchodów. Z wielką dumą spoglądaliśmy na POCZTY SZTANDAROWE: Towarzystwa Gimnastycznego Sokół – Gniazdo Rataje oraz Szczepu ZHP Dopiewo i Szkoły Podoficerskiej Wojsk Lądowych im. gen. bryg. Franciszka Seweryna.
Część religijną uroczystości, tj. polową Mszę św. – z udziałem wojskowej asysty honorowej rozpoczął grany przez trębacza Orkiestry Reprezentacyjnej Sił Powietrznych sygnał „Słuchajcie Wszyscy”, po czym ks. ppor. Piotr Antonik z Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego podał komendę do wprowadzenia sztandaru wojskowego Szkoły Podoficerskiej Wojsk Lądowych im. gen. bryg. Franciszka Seweryna, a trębacz zagrał sygnał „Baczność”. Po oddaniu honorów poczet sztandarowy zajął należne zgodnie z ceremoniałem wojskowym miejsce z lewej strony ołtarza, a trębacz zagrał sygnał „Hasło WP” i „Spocznij”. Mszę św. w intencji Ofiar odprawił Ks. Szymon z Parafii św. Urszuli Ledóchowskiej w Dąbrówce, który każdego roku w listopadzie celebruje Mszę św. w Kwaterze Siedmiu Grobów. On także zainicjował coroczne Marsze Pamięci z Młodzieżą od Gajówki w Zakrzewie. W nastroju głębokiego skupienia wysłuchaliśmy homilii nawiązującej do gehenny Miejsc Pamięci w Lasach Palędzkich. Cisza i skupienie, modlitwa… za Nich, za naszych Bliskich, Ofiary zbrodni, której rozmiar trudno pojąć … Niech odpoczywają w spokoju i doczekają się Godnego Upamiętnienia, w tym przywrócenia Tożsamości…
Po zakończeniu polowej Mszy św., przed rozpoczęciem patriotycznej części uroczystości żołnierze 31 Bazy Lotnictwa Taktycznego wystawili posterunek honorowy. Po wprowadzeniu wojskowej asysty honorowej uczestnicy uroczystości odśpiewali Mazurka Dąbrowskiego.
Zofia Dobrowolska – koordynator Projektu – w imieniu Organizatorów powitała przybyłych gości i wszystkich uczestników – przedstawicieli władz i delegacji oficjalnych oraz mieszkańców. W swoim wystąpieniu nakreśliła rys historyczny oraz podkreśliła potrzebę wznowienia śledztwa nad ilością i tożsamością Ofiar. Głos zabrali m. in: poseł PIS Bartłomiej Wróblewski, zastępca wójta gminy Dopiewo – Paweł Przepióra, naczelnik Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Poznaniu Wojciech Chałupka, prezes Stowarzyszenia Rodzin Polskich Ofiar Obozów Koncentracyjnych – Elżbieta Rybarska i wiceprezes Stowarzyszenia Katyń – Dobrochna Konrad.
Po oficjalnych wystąpieniach odczytano Apel Pamięci, którego treść autorstwa mjr. Jacka Behrendta, zaakceptowaną przez Departament Edukacji, Kultury i Dziedzictwa Ministerstwa Obrony Narodowej „do odczytania podczas uroczystości organizowanej 19 października 2019 r. w Lasach Palędzkich, gm. Dopiewo” odczytał autor. Po każdym zawołaniu „Stańcie do apelu” werblista z Orkiestry Reprezentacyjnej Sił Powietrznych grał „Tremolo” powtórzone trzykrotnie po słowach „Cześć ich pamięci” kończących apel.
Przy Obelisku Upamiętniającym Ofiary uczestnicy obchodów – przy dźwięku werbla – złożyli wiązanki kwiatów, po czym trębacz odegrał „Ciszę”. Na koniec części patriotycznej uroczystości w Kwaterze Siedmiu Grobów odśpiewana została Rota.
Ostatnią częścią obchodów w Lasach Palędzkich był Marsz Świetlisty do Kwatery Pomnika Zamordowanych Studentów Uniwersytetu Poznańskiego. Uczestnicy trzymając w ręku palące się białe lub czerwone znicze, udali się pod Pomnik Pomordowanych Studentów. Tam, na płycie pomnika, ułożone zostało Biało – Czerwone Serce Pamięci .
Po południu odbyła się w Domu Kultury w Dopiewcu sesja popularno – naukowa. Rozpoczęła się o 16.00 i trwała do godz. 20.00. Sesja umożliwiła pogłębienie poruszonej w Lasach Palędzkich tematyki zagłady Wielkopolan. Ewa Kuleczka – Drzewiecka wygłosiła prelekcję o Lasach Rożnowskich pod Obornikami, gdzie Niemcy zamordowali ok. 17 tysięcy Polaków. Ożywiona dyskusja pozwoliła na podsumowanie obchodów oraz wysunięcie wniosków na przyszłość.
Organizacja obchodów 80. Rocznicy pierwszych egzekucji w Lasach Palędzkich
„19 X 2019 r. – KATYŃ ZACHODU W LASACH PALĘDZKICH” – wymagała wsparcia wielu instytucji, stowarzyszeń oraz osób prywatnych. Wielkie podziękowania za współpracę, udzieloną pomoc, wsparcie i (lub) udział Z. Dobrowolska składa:
1) Oddziałowi Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu –prezesowi Rafałowi Reczkowi, Naczelnikowi Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa – Wojciechowi Chałupka, Naczelnikowi Biura Edukacji Narodowej – Marcie Szczesiak – Ślusarek oraz Tomaszowi Cieślakowi
2) Stowarzyszeniu Rodzin Polskich Ofiar Obozów Koncentracyjnych – Elżbiecie Rybarskiej, Ewie Heindrych, Marii Nadolskiej i Marii Wielebskiej
3) Wielkopolskiemu Związkowi Oficerów Rezerwy RP im. Józefa Piłsudskiego reprezentowanemu na Obchodach przez: prezesa płk. Jacentego Górala, Wiceprezesa mjr. Jacka Behrendta i kpt. Edwina Smykowskiego – za wystąpienie do Dowódcy Garnizonu Poznań z wnioskiem o skierowanie na uroczystości wojskowej asysty honorowej oraz opracowanie treści Apelu Pamięci i wystąpienie do MON o jego zatwierdzenie, a mjr. Jackowi Behrendtowi także za jego odczytanie.
4) Dowódcy Garnizonu Poznań, gen. bryg. pil. Ireneuszowi Nowakowi za przychylne rozpatrzenie wniosku i podjęcie decyzji o skierowaniu na uroczystości wojskowej asysty honorowej w składzie: a) poczet sztandarowy wystawiony przez Podoficerską Szkołę Wojsk Lądowych im. gen. bryg. Franciszka Seweryna Włada, b) posterunek honorowy wystawiony przez 31 Bazę Lotnictwa Taktycznego, c) trębacz i werblista z Orkiestry Reprezentacyjnej Sił Powietrznych oraz ks. kapelana z Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego; a także Komendzie Garnizonu Poznań za bezpośredni i merytoryczny nadzór związany ze skierowaniem oraz udział podczas Obchodów wojskowej asysty honorowej.
5) Pocztom sztandarowym: Podoficerskiej Szkoły Wojsk Lądowych im. gen. bryg. Franciszka Seweryna Włada, Towarzystwa Gimnastycznego Sokół – Gniazdo Rataje w Poznaniu oraz Szczepu ZHP w Dopiewie.
6) Ks. Dziekanowi Karolowi Górawskiemu – proboszczowi oraz ks. Szymonowi Klistała z Parafii św. Urszuli Ledóchowskiej w Dąbrówce za odprawienie mszy św.
7) Posłowi na Sejm RP Bartłomiejowi Wróblewskiemu
8) Zastępcy wójta Gminy Dopiewo –Pawłowi Przepióra
9) Tomaszowi Stube z Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu,
10) Adamowi Pękarskiemu – Wielkopolskiemu Wojewódzkiemu Komendantowi Ochotniczych Hufców Pracy,
11) Pawłowi Ratajczakowi – wiceprzewodniczącemu Rady Powiatu Poznańskiego,
12) Towarzystwu Miłośników Lwowa i Kresów Południowo – Wschodnich, Oddział w Poznaniu w osobach: Janusz Furmaniuk, Henryk Robak, Igor Megger,
13) Towarzystwu Pro Patria et Natione w Poznaniu, w osobie Przemysława Sytka
14) Towarzystwu Gimnastycznemu Sokół – Gniazdo Rataje w Poznaniu im. dh. Franciszka Ratajczaka – dh Przemysławowi Sytek
15) Stowarzyszeniu Polska Liga Obrony Terytorialnej – dh Robert W. Jankowski
16) Stowarzyszeniu Katyń – Pani Wiceprezes Dobrochnie Konrad i Ewie Komorowskiej
17) Wielkopolskiej Chorągwi ZHP – reprezentowanej przez dh Marię Wielebską
18) Szczepowi ZHP w Dopiewie – komendant Barbarze Kruszona – za wystawienie pocztu sztandarowego, wystawienie warty honorowej w obu kwaterach pamięci, prace organizacyjno – pomocnicze, m.in. wystawienie wart na drodze do Kwatery Siedmiu Grobów itp.
19) Stowarzyszeniu im. Wojciecha Bogusławskiego – prezes Ewie Kuleczka – Drzewieckiej
20) Zuchom i harcerzom z różnych formacji harcerskich reprezentujących szkoły gminy Dopiewo
i Lusowa – i ich Opiekunom: Szczepowi 43 Dąbrówka Royal Rangers, 21 Gromadzie zuchowej „Wioska Smerfów”, Stowarzyszeniu Przyjaciół Harcerzy z Lusówka
21) Świadkom Historii – Janowi Jankowskiemu z Lusowa i Marii Popowskiej z Palędzia
22) Reprezentacjom szkół: Szkoły Podstawowej im. Fryderyka Chopina nr 1 w Skórzewie, Szkoły Podstawowej im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Dąbrówce, Prywatnej Szkoły Kuźnia Talentów Lusówko, Zespołu Szkół Zakonu Pijarów im. Św. Józefa Kalasancjusza, Szkoły Podstawowej im. Jana Brzechwy w Dopiewie
23) Marii Talarczyk i Hubertowi Trojanek oraz jego rodzicom za muzyczną oprawę całej uroczystości
24) Wszystkim patriotom – osobom indywidualnym – Mieszkańcom Gminy Dopiewo i Poznania – za bezcenny udział w obchodach
25) Gminie Dopiewo – za wydrukowanie zaproszeń i mapek z pieśniami narodowymi, użyczenie szarf biało – czerwonych i przekazanie 10 książek, w tym „Pamięć i Przyszłość” i „Gmina Dopiewo – miejsce z historią”. Przedsięwzięcie zostało zorganizowane z wykorzystaniem środków pozyskanych przez Stowarzyszenie Miłośników Dopiewca – Sami Swoi z Gminy Dopiewo na realizację całorocznego projektu kulturalnego.
26) Zakładowi Usług Komunalnych – prezesowi Sławomirowi Skrzypczakowi za wysprzątanie Kwatery Siedmiu Grobów oraz Kwatery Pomnika Pomordowanych Studentów Medycyny.
27) Piekarni – Cukierni Leszek Nowaczyk za ufundowanie pączków, którymi poczęstowaliśmy uczestników Obchodów po ceremonii zamknięcia uroczystości przy pomniku oraz na sesji popularno – naukowej w Dopiewcu
28) Karolinie Kuźlak za użyczenie nagłośnienia
29) Członkiniom Stowarzyszenia Miłośników Dopiewca – Sami Swoi za przygotowanie sali i przyjęcia dla gości na sesji popularno – naukowej w Domu Kultury w Dopiewcu: Lidii Łopatka, Hannie Grządzielewskiej i Lubomirze Weinert.
30) Telewizji Polskiej – TVP 3 – za obecność w Lasach Palędzkich i materiał w Teleskopie z 19 X 2019 r. oraz wywiad w programie TVP „Wielkopolska Warta Poznania” w 21 X 2019r, Radiu Emaus za wywiad 18 X 2019r., Tomaszowi Woźniakowi za artykuł w Nasz Głos Poznański.
Szczególne podziękowanie składamy prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej – doktorowi Jarosławowi Szarkowi – za honorowy patronat nad Obchodami 80. rocznicy pierwszych egzekucji w Lasach Palędzkich.
31) Mieczysławowi Duszyńskiemu – za udostępnienie zdjęć.
Wielkopolski Marsz Pamięci Katynia Zachodu w Lasach Palędzkich – dla oddania Czci i Honoru Ofiarom, przywrócenia Im Tożsamości, przywrócenia Prawdy, Godności i Pamięci – będzie kontynuowany cyklicznie każdego roku.
