Grochówka to gęsta, sycąca, rozgrzewająca zupa na bazie grochu łuskanego. Właściwości te sprawiają, że stanowi ona nieodłączny element wojskowego jadłospisu. Sprawdzi się jednak także przy wielu innych okazjach.

Dzieje grochówki

Grochówka pojawiała się już na stołach chłopów i mieszczan, wpisując się w obraz staropolskiej kuchni. Maria Lemnis oraz Henryk Vitry w książce „W staropolskiej kuchni i przy polskim stole” wymieniali ją jako jedną z obowiązkowych pozycji na obfity obiad, obok krupniku, barszczu oraz rosołu.

W przeszłości grochówka była zupą typowo jarską; dziś najczęściej wzbogaca się ją o wędzoną kiełbasę oraz boczek. Sekret tego dania stanowi jej prostota oraz ogólnodostępne składniki, jak groch oraz ziemniaki, czyli produkty od wieku zajmujące kluczowe miejsce w rodzimej gastronomii.

Gotowana na wywarze z wędzonki i warzyw, doprawiona ząbkiem czosnku i majeranku, znalazła się w książce kucharskiej „Kuchnia Polska” z 1972 roku. Zgodnie z przepisem, groch należało przebrać, opłukać, namoczyć na kilkanaście godzin w zimnej, przegotowanej wodzie, a po zmięknięciu ugotować w tej samej wodzie i posolić. Kolejny etap stanowiło przygotowanie wywaru z boczku i warzyw, który przyprawiało się roztartym z solą czosnkiem i majerankiem. Gotową grochówkę, podobnie jak dzisiaj, serwowano z posiekaną natką pietruszki.

Jacek Kuroń o zupie tej pisał, że wrosła ona w polski pejzaż kulinarny i zadomowiła się tak mocno, że jeszcze do niedawna stanowiła podstawę posiłków regeneracyjnych na poligonie (o czym mowa powyżej), w czasie harcerskich biwaków oraz w stołówkach zakładowych. Nie przez przypadek stała się ona, kultową już, „kuroniówką”, którą jego ojciec – Jacek Kuroń, znany działacz i polityk, serwował podczas swojej akcji pomocowej.

Przepis na klasyczną grochówkę

Do przygotowania tradycyjnej grochówki potrzebować będziemy:

• 400 połówek grochu zielonego
• 500 g wędzonych żeberek lub kości
• 500 g kiełbasy
• 600 g ziemniaków
• 5 marchewek
• 4 cebul
• 2 pietruszek
• ½ korzenia selera
• 2 ząbków czosnku
• 2 łyżek majeranku
• Kilku listków laurowych i kulek ziela angielskiego
• Oleju
• Soli i pieprzu

Do garnka wrzucamy wędzony boczek lub żeberka, dodajemy groch, ziele angielskie oraz liście laurowe, zalewamy 3 litrami przefiltrowanej wody i gotujemy przez około 25 minut.

W międzyczasie obieramy cebule, kroimy je w kostkę i podsmażamy na złoto na patelni na rozgrzanym oleju.

Włoszczyznę obieramy i ścieramy na tarce o drobnych oczkach. Dodajemy do cebuli i podsmażamy. Następnie wrzucamy do żeberek oraz grochu i gotujemy przez około 20 minut.

Ziemniaki obieramy, kroimy w kostkę i gotujemy w podzielnym garnku. Gdy są miękkie, dodajemy je do grochówki razem z wodą, w której się gotowały.

Kiełbasy kroimy w kostkę, podsmażamy na patelni i dodajemy do zupy.

Dosypujemy roztarty w dłoniach majeranek i zgniecione przez praskę ząbki czosnku.

Tak przygotowaną grochówkę serwujemy z chlebem.

Klasyczny przepis na tę zupę można dowolnie urozmaicać – równie dobrze smakować będzie ona z dodatkiem pomidorów, dyni czy w wersji bezmięsnej.