Od wielu lat na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego w granicach gminy Mosina istnieje miejsce pamięci poświęcone Powstańcom z 1848 roku. Wg przekazów miały się tam znajdować mogiły powstańców, poległych podczas bitwy stoczonej z Prusakami w pobliżu Starego Puszczykowa. Dzięki porozumieniu zawartemu między wojewodą wielkopolskim a gminą Mosina możliwe było przeprowadzenie prac archeologicznych na tym terenie i zweryfikowanie przekazów historycznych i podań. Jakie tajemnice kryją groby Powstańców z 1848 roku w Wielkopolskim Parku Narodowym?
Prace badawcze w Jeziorach, gm. Mosina rozpoczęły się 25 listopada i trwały do 29 XI 2013 r. Pozwolenie na badania wydał Powiatowy Konserwator Zabytków w Poznaniu. W trakcie badań założono 5 wykopów archeologicznych (2×5 m, 2×5 m, 2×4 m, 3×3 m, 3×3 m). Wykopy I i II ulokowano na miejscu kamienno-ziemnych kopców, na których stoją brzozowe krzyże. Wewnątrz wykopów (2×5 m) zarejestrowano długie prostokątne jamy.
Co udało się odnaleźć w wykopach?
Na dnie jamy w wykopie I odnaleziono zieloną butelkę, zaczopowaną korkiem, wewnątrz której znajdowała się niewielka kartka. Ze względu na zły stan zachowania kartki, butelka została przewieziona do Działu Konserwacji Zabytków w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu. Kartkę wydobył z butelki i wstępnie zakonserwował Jarosław Jaskulak, kierownik działu. Na podstawie odnalezionego listu można stwierdzić, iż jego autorami byli harcerze z Puszczykowa, którzy prawdopodobnie prowadzili wcześniej poszukiwania mogił powstańczych. Butelkę z listem zakopali 2 listopada 1958 r.
Wykop nr 5 założono w miejscu, gdzie znajduje się obecnie kamienny pomnik z żeliwnym krzyżem i pamiątkową tablicą miedzianą z napisem „POLEGLI POWSTAŃCY W 1948 r”. Według niektórych relacji obiekt ten mógł zostać wykonany jeszcze przed wojną, w 1919 r., przez powstańców wielkopolskich. Pod pomnikiem nie zarejestrowano śladów poszukiwanego grobu, natomiast pod fundamentem pomnika odnaleziono szklany znicz, wewnątrz którego znajdował się kolejny, zaś w nim 3 monety: 5 złotych z 1976 r., 2 złote z 1980 r. oraz hiszpańskie 5 peset z 1975 r. Monety te jednoznacznie wskazują, iż pomnik został postawiony, ewentualnie przebudowany, po 1980 r.
Poza wspomnianymi wykopami archeologicznymi wykonano ponad 150 odwiertów, które jednoznacznie wykluczyły istnienie na badanym obszarze mogiły powstańczej. Nie można jednak wykluczyć, iż grób ten znajdować się może gdzieś w pobliżu, poza przebadanym terenem.
Badania były prowadzone przez Pracownie Badań Historycznych i Archeologicznych Pomost z Poznania. W badaniach uczestniczyli: Adam Białas, Maciej Erdman, Tomasz Czabański (prezes), Maciej Karalus i Maksymilian Frąckowiak (archeolog prowadzący badania).
Prace dobiegły końca, ale mamy nadzieję, że uda nam się odtworzyć historię listu harcerzy, który został odnaleziony w butelce. Zwracamy się z prośbą do wszystkich osób, które mogłyby nam pomóc np. w dotarciu do autora/autorów listu lub dokumentów, kronik, w których być może zachowała się kopia. Prosimy o kontakt z Urzędem Miejskim w Mosinie.
Karolina Adamczyk
