Pod tym tytułem 25 lipca w holu Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu otwarto wystawę pokazującą wkład polskich matematyków i kryptologów w proces złamania niemieckich szyfrów.

Na otwarciu wystawy „Złamanie szyfru Enigmy” obecni byli między innym jej autor Witold Sobócki z Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu, dyr. Instytutu Pamięci Narodowej dr hab. Rafał Reczek, oraz prawnuczka płk. Maksymiliana Ciężkiego aktywnie zaangażowanego w tajne działania nad Enigmą.

Data otwarcia prezentacji została wybrana nie przykładowo, bowiem właśnie 4 – 26 lipca roku 1939 odbyła się w ośrodku Biura Szyfrów w Pyrach pod Warszawą tajna konferencja „X – Y – Z”, na którą przyjechali przedstawiciele wywiadu brytyjskiego i francuskiego. Podczas tego spotkania nastąpiło ujawnienie i przekazanie sojusznikom dorobku polskich matematyków i kryptologów pracujących nad deszyfryzacją informacji niemieckich, wysyłanych jednostkom wojskowym różnych formacji, przez poszczególne dowództwa III Rzeszy. Wystarczy choć trochę poznać zasady działania Enigmy i każdorazowe, wprost niewyobrażalne ilości zmiany kodów, żeby uzmysłowić sobie nie tylko zakres tytanicznej pracy polskich naukowców, ale także ich ogromny talent. Znaczenie tego spotkanie i materiały przekazane sojusznikom jest ogromne, bo przecież zaledwie kilka tygodni później po napaści Niemiec Hitlerowskich na Polskę wybuchła II Wojna Światowa.

Wkład niezwykle utalentowanych polskich uczonych nad rozszyfrowaniem działania niemieckiej Enigmy jest nie do przecenienia. Marian Rajewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski to ludzie, którzy dzięki opracowaniu metod dekryptażu ocalili, jak twierdzą historycy nie tysiące, a wręcz miliony istnień ludzkich i nie ma w tym cienia przesady, bowiem złamanie niemieckich szyfrów, dawało możliwość odczytywania wiadomości wroga, a niekiedy nawet ingerowania w ich treść, co pozwoliło aliantom na takie opracowanie działań wojennych, które w sposób znaczący przyspieszyły zakończenie II Wojny Światowej, być może nawet o 2 – 3 lata. Stąd pamięć o tych ludziach musi być przekazywana kolejnym pokoleniom.

Zresztą warto wiedzieć, że prace nad złamaniem kodów zaczęły się jeszcze przed wojną. Miało to miejsce w latach 1927 – 1932. właśnie w stolicy Wielkopolski, Poznaniu, bo wszyscy trzej matematycy byli studentami Poznańskiego Uniwersytetu. Zresztą będąc jeszcze na studiach aktywnie uczestniczyli w kursach kryptologicznych. Z kolei potem zatrudnieni zostali w Biurze Szyfrów Sztabu Głównego Wojska Polskiego.

Jak widać ich związki z Poznaniem były znaczące, stąd obecność w naszym mieście nie tylko „Centrum Szyfrów ENIGMA” ale również tej nowo otwartej wystawy, są nieprzypadkowe.

Wystawa „Złamanie szyfru Enigmy” zorganizowana w holu Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu jest ogólnodostępna. A czynna będzie do 25 września.

 Tekst: Andrzej Błaszczak

Zdj.: Hieronim Dymalski