Rezerwat torfowiska przejściowego Żurawiniec powstał w 1959 roku. Z uwagi na swoje walory naukowe, dydaktyczne i poznawcze, stanowi wraz z otaczającym Laskiem Piątkowskim obiekt o wielkiej wartości dla miasta i jego mieszkańców. Rozbudowa osiedli na północy Poznania doprowadziła jednak do niemal całkowitej degradacji rezerwatu, który obecnie jest w formie szczątkowej. Jego rewitalizacja zmierza do odtworzenia roślinności torfowiskowej, zachowania bioróżnorodności i mikroklimatu.

Kluczem do rewitalizacji rezerwatu Żurawiniec jest przywrócenie jego równowagi hydrologicznej.  30 listopada zakończyła się budowa systemu, który ma doprowadzać wodę do Rezerwatu w celu podniesienia poziomu wód gruntowych, co z kolei doprowadzi do odnowienia roślinności i odbudowy torfowiska. Dodatkową korzyścią będzie poprawa stosunków wodnych w pobliskim Lasku Piątkowskim a co za tym idzie także kondycji zdrowotnej drzewostanów. Inicjatorem działań zmierzających do rewitalizacji Żurawińca był Miasto Poznań Zakład Lasów Poznańskich.

– Nasze działania prowadzone były przy pełnej aprobacie Miasta, które powołało Zespół ds. Rewitalizacji Rezerwatu Żurawiniec. W składzie zespołu znaleźli się pracownicy naukowi Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, z Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych oraz Wydziału Biologii – mówi Mieczysław Broński, dyr Zakładu Lasów Poznańskich – Nawiązaliśmy też współpracę z Radą Osiedla Naramowice, która z wielkim zaangażowaniem włączyła się w naszą inicjatywę.

Zanim przystąpiono do realizacji inwestycji Zakład Lasów Poznańskich zlecił Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza szereg analiz, które miały potwierdzić, czy rewitalizacja rezerwatu w ogóle jest możliwa. Badania trwały dwa lata. Rada Osiedla Naramowice przekazała na ich realizację 44 tys. zł. Cały czas aktywnie działa też na rzecz zintegrowania mieszkańców wokół tego problemu.

– Rezerwat Żurawiniec i Lasek Piątkowski to dla mieszkańców północy Poznania bardzo ważne miejsca, wiele osób chodzi tam na spacery, spędza czas wolny. Zorganizowaliśmy marsz, który przeszedł od os. Łokietka w stronę Żurawińca – mówi Anna Wachowska-Kucharska, przewodnicząca Rady Osiedla Naramowice – Maszerując, mówiliśmy o zagrożeniach, jakie mogą tam wystąpić. Największe z nich, to dalsza zabudowa osiedlowa tego obszaru, którą przewidywał Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego. Na szczęście Radzie Osiedla udało się ten plan zablokować.

Z badań przeprowadzonych przez UAM wynika, że rewitalizacja Żurawińca jest możliwa, ale dla zachowania tego cennego obiektu konieczna jest poprawa stosunków wodnych.

– Nawodnienie sprzyjać będzie odtworzeniu flory torfowiskowej, zapewni też ochronę złoża torfowego, które stanowi nieocenione archiwum wiedzy o przyrodzie i rozwoju krajobrazu kulturowego tej części Poznania – mówi prof. Mirosław Makohonienko z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, członek Zespołu ds. Rewitalizacji Rezerwatu Żurawiniec – Chcemy wrócić do idei rezerwatu dydaktycznego, przywrócić go społeczeństwu, promować wiedzę o środowisku przyrodniczym, ukazać rolę człowieka w tworzeniu krajobrazu. Działania rewitalizacyjne przyczynią się do podniesienia atrakcyjności tego miejsca dla rekreacji.

W toku prac zespołu została wypracowana metoda rewitalizacji polegająca na wykorzystaniu naturalnej retencji wodnej. W ostatnich latach wody opadowe trafiały do kanalizacji deszczowej i były odprowadzane bezpośrednio do rzeki. Zakład Lasów Poznańskich zwraca też uwagę na nieprzemyślaną zabudowę oraz rozwiązania infrastrukturalne stosowane przez deweloperów, w tym przede wszystkim uszczelnianie gruntu poprzez budowę chodników czy dróg, co ograniczało wsiąkanie wód opadowych do gruntu, powodując jego wysuszenie. Działania rewitalizacyjne mają ten niekorzystny proces odwrócić. Poprzez zbudowany w tym celu system rur, woda ma być doprowadzana bezpośrednio z kanałów burzowych do rezerwatu. Ma się to odbywać pod ścisłą kontrolą, co zapewni zamontowany w rurach system monitorowania jakości i ilości wody. Projekt systemu zasilania wód gruntowych Żurawińca oraz jego budowę sfinansowało Miasto, przy dużym udziale środków z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska, który przekazał na ten cel ponad 800 tysięcy zł. Całkowita wartość inwestycji to blisko 1,4 mln zł.

fot. Zakład Lasów Poznańskich